JOSE GUADALUPE POSADA, TITINA CHALMATZI, Newsp. KATHIMERINI 26-3-2016

Χοσέ Γουαδαλούπε Ποσάδα: Eνας θρύλος για τους εργάτες της χαρακτικής. Για τους τεχνίτες της τυπογραφίας, τους εραστές της ανάγλυφης εκτύπωσης, τους δημοσιογράφους της είδησης και για τους εικαστικούς καλλιτέχνες του κόσμου όλου. Κουβαλούσε πάντοτε, στη τσέπη του, μια επιφάνεια χάραξης κι ένα καλέμι. Σχεδίαζε επιτόπου, γρήγορα και με κοφτές κινήσεις, ό,τι έβλεπε, ό,τι άκουγε, ό,τι αισθανόταν. Τύπωνε τα χαρακτικά του –σχεδιάκια τα αποκαλούσε ο ίδιος– και τα δημοσίευε σε έντυπα.
Κάποιος υψώνει το ποτήρι του με θλίψη, στην υγεία ψυχής απούσης. «Ο εγκαταλελειμμένος», χαρακτικό, γράφει δίπλα στο έργο. Μία γυναίκα όμορφη, απαιτητική κι επικίνδυνη, με τα χέρια στη μέση, μαινάς, έτοιμη να χορέψει ή να παλέψει με ταύρο, γυναίκα απ’ τη Μάλαγα, τη γενέτειρα του Πικάσο. «Μαλαγένια» χαρακτικό.Τυπωμένος σ’ ένα φύλλο χαρτιού ένας άνθρωπος φίδι, σχεδιασμένος με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην ξέρεις αν ζητάει βοήθεια ή αν κοροϊδεύει, σε υποδέχεται στην έκθεση χαρακτικών του μεγάλου Χοσέ Γουαδαλούπε Ποσάδα (Jose Guadalupe Posada, 1852-1913), η οποία παρουσιάζεται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του 3ου φεστιβάλ χαρακτικής, στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων. 
Τυπωμένος σ’ ένα φύλλο χαρτιού ένας άνθρωπος φίδι, σχεδιασμένος με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην ξέρεις αν ζητάει βοήθεια ή αν κοροϊδεύει, σε υποδέχεται στην έκθεση χαρακτικών του μεγάλου Χοσέ Γουαδαλούπε Ποσάδα (Jose Guadalupe Posada, 1852-1913), η οποία παρουσιάζεται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του 3ου φεστιβάλ χαρακτικής, στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων.-Χοσέ Γουαδαλούπε Ποσάδα: Eνας θρύλος για τους εργάτες της χαρακτικής. Για τους τεχνίτες της τυπογραφίας, τους εραστές της ανάγλυφης εκτύπωσης, τους δημοσιογράφους της είδησης και για τους εικαστικούς καλλιτέχνες του κόσμου όλου. Κουβαλούσε πάντοτε, στη τσέπη του, μια επιφάνεια χάραξης κι ένα καλέμι. Σχεδίαζε επιτόπου, γρήγορα και με κοφτές κινήσεις, ό,τι έβλεπε, ό,τι άκουγε, ό,τι αισθανόταν. Τύπωνε τα χαρακτικά του –σχεδιάκια τα αποκαλούσε ο ίδιος– και τα δημοσίευε σε έντυπα.Κάποιος υψώνει το ποτήρι του με θλίψη, στην υγεία ψυχής απούσης. «Ο εγκαταλελειμμένος», χαρακτικό, γράφει δίπλα στο έργο. Μία γυναίκα όμορφη, απαιτητική κι επικίνδυνη, με τα χέρια στη μέση, μαινάς, έτοιμη να χορέψει ή να παλέψει με ταύρο, γυναίκα απ’ τη Μάλαγα, τη γενέτειρα του Πικάσο. «Μαλαγένια» χαρακτικό.
Τα θέματά του
Τα σχέδια του Ποσάδα απεικόνιζαν τη ζωή, τα ήθη και την τραγικότητα των απλών ανθρώπων του τόπου του. Σατίριζαν και ειρωνεύονταν τους πλούσιους και τους πολιτικούς, εξύψωναν τους ήρωες, τους ερωτευμένους και τους αδύναμους και φανέρωναν, με τον πιο άμεσο και δεικτικό τρόπο, την αλήθεια. Ρακένδυτος άνδρας, με δεμένα τα χέρια, προσάγεται βιαίως μαζί με τη γυναίκα του και παιδί του, από εύσωμους υπαλλήλους, σε κύριο που κάθεται σε τράπεζα και μετράει χρήματα, μπροστά σε είσοδο φυλακής. Στα κάγκελα κρέμονται φυλακισμένοι. «Ενεχυροδανειστήριο», χωρίς ημερομηνία, χαρακτικό.Δεν θεωρούσε τον εαυτό του καλλιτέχνη, αλλά έναν απλό συντάκτη, έναν τεχνίτη της εκτύπωσης. 
Ηταν ένας πρωτοπόρος χαράκτης - ρεπόρτερ. Γεννήθηκε το 1852 στο Aguascalientes, στο Μεξικό. Σπούδασε σχέδιο κι έμαθε τη λιθογραφία σε εργαστήριο τυπογραφίας, όπου εργαζόταν από την ηλικία των δεκαοκτώ. Εικονογράφησε εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία, κάρτες, μπαλάντες, γρίφους, θρησκευτικές ιστορίες, σατιρικά έντυπα. Σπάνια υπέγραφε τα έργα του. Αντρας οδύρεται, γύρω του πτώματα («Πανούκλα»), ένας διαβάζει επιστολές σε άλλους καλοντυμένους («Γραμματέας των εραστών»), δύο ξιφομαχούν μπροστά σε κοινό στο θέατρο.Αριστος τεχνίτης της λιθογραφίας και της χάραξης, επιλέγει μια τραχιά, καθαρή και δύσκαμπτη σχεδιαστική γραμμή για να απεικονίσει τη σκληρότητα των απολυταρχικών καθεστώτων και τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης του λαού της πατρίδας του. Ο ποιητής Οκτάβιο Παζ περιγράφει την τεχνική του Ποσάδα ως το ελάχιστο των γραμμών και το μέγιστο της έκφρασης.
Το 1888 άρχισε να εργάζεται στον φημισμένο εκδοτικό οίκο του Antonio Venegas Arroyo, στην Πόλη του Μεξικού. Εκεί αναλαμβάνει να εικονογραφεί, κάθε μέρα, το κύριο θέμα σε εφημερίδες δρόμου που κυκλοφορούσαν σε όλη τη χώρα. Καταστροφές, εγκλήματα, έρωτες, εξεγέρσεις, τυπωμένα σε φτηνές εκδόσεις που απευθύνονταν σ’ ένα σχεδόν αγράμματο αναγνωστικό κοινό.
Εχθρός του καθεστώτος Ντίαζ (Diaz) και οπαδός του Ζαπάτα (Ζapata), απλός στα μηνύματά του και άμεσος, επικοινωνούσε σε βάθος με το μεγάλο αμόρφωτο κοινό των «φτωχοπόλεων» κι εξέφραζε, με τα αμέτρητα δημοσιευμένα σχέδιά του, τους καημούς, τους πόθους και τους θρύλους, την καταπίεση, τη φτώχεια και την ανάγκη για επανάσταση. Η δουλειά του γινόταν ανάρπαστη, η εφημερίδα κόστιζε ελάχιστα. «Κάθε μέρα περνάν έξω από την πόρτα του εργαστηρίου του οι καθηγητές της γειτονικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Δεν τον χαιρετούν, δεν του ρίχνουν ούτε καν μια ματιά», γράφει για τον χαράκτη Ποσάδα ο σημαντικός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο.Calaveras, μια σκληρή κριτική τεχνική                                                         Με τον εκδότη Αντόνιο Βενέγας Αρόγιο, καθιερώνει την ονομαστή, σε ολόκληρο τον κόσμο, σειρά σχεδίων με τα κρανία και τους σκελετούς, τα Calaveras. Πολιτικοί, επαναστάτες, ηγέτες, προνομιούχοι, απλοί πολίτες με σώματα-σκελετούς και πρόσωπα-κρανία, όλοι ίδιοι, όπως μετά τον θάνατο, κυκλοφορούν παντού κοσμώντας σατιρικά κείμενα, ποιήματα, γεγονότα, παιχνίδια, εγκλήματα, πανηγύρια, γιορτές.
Η αισθητική της γραμμής στα Calaveras έχει τις ρίζες της στη σκληρότητα της αζτεκικής παράδοσης, στις χαραγμένες πέτρες, στις μάσκες αλλά και στις νεκροκεφαλές των ανθρωποθυσιών. Ο Χοσέ Γουαδαλούπε Ποσάδα, με το γνήσιο λαϊκό του ένστικτο και το σχεδιαστικό του τάλαντο, συνδύασε στοιχεία των παλαιών πολιτισμών της Νότιας Αμερικής με τον ανθρωποκεντρισμό της χριστιανικής ηθικής. Η σύνθεση των σχεδίων του συγγενεύει με εκείνη των σχεδίων και των χαρακτικών του Γκόγια, του Τζορτζ Γκρος και του Μαξ Μπέκμαν.
Ο Ποσάδα δεν είναι γελοιογράφος. Δεν διακωμωδεί, δεν έχει σκοπό τον γέλωτα, ή έστω το μειδίαμα, δεν αστειεύεται. Κάνει κριτική βίαιη, με σάτιρα, η οποία προκαλεί έναν κόμπο κλαυσίγελωτος στον λαιμό του θεατή.
Είναι εικαστικός καλλιτέχνης, ανήκει στον εξπρεσιονισμό κι επιλέγει, ως τρόπο έκφρασης, το γκροτέσκο.
Η άμεση, με καθαρές γραμμές αισθητική του αλλά και η ταπεινότης, με την οποία αντιμετώπιζε το έργο του, διαμόρφωσαν την αισθητική και τη ζωή πολλών σύγχρονων καλλιτεχνών των γκράφιτι, των κόμικς, των κινουμένων σχεδίων, των εικονογραφήσεων στον Τύπο, αλλά και την κινούμενη εικόνα. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εικαστικούς χαράκτες και εικονογράφους σε ολόκληρο τον κόσμο.
                                                                                    Πάμφτωχος και ανώνυμος
Πέθανε πάμφτωχος (1913) και θάφτηκε ανώνυμα, σε κενοτάφιο απόρων. Δεν πρόλαβε να χαράξει και να τυπώσει τον σκελετό της μεξικανικής επανάστασης, η οποία απέτυχε, και των επαναστατών, οι οποίοι πρόδωσαν ή προδόθηκαν.
Λίγα χρόνια μετά τον θάνατό του (1919), οι μεγάλοι Μεξικανοί ζωγράφοι Χοσέ Κλεμέντε Ορόσκο και Ντιέγκο Ριβέρα τον ενέταξαν, τιμώντας αυτόν αλλά και το έργο του, στο επαναστατικό κίνημα Muralism Mexican, το οποίο περιλαμβάνει τη μεξικανική τέχνη των τοιχογραφιών. Ο Ορόσκο με τον Ριβέρα, όταν ήταν παιδιά, το έσκαγαν από το σχολείο και παρακολουθούσαν με θαυμασμό, από το παράθυρο του μικρού εργαστηρίου του, τον Ποσάδα να χαράσσει με ιερή προσήλωση τα σχέδιά του, σκορπώντας παντού ρινίσματα.
http://www.kathimerini.gr/854278/article/politismos/eikastika/enas-xarakths-twn-adynatwn